علیرضا خوش گفتار/ قصّه پُر غصّه قطع گاز صنایع؛ در ظاهر برای عبور از بحران ناترازی مقطعی ناشی از افزایش مصرف گاز خانگی و تجاری در زمستان و به نفع مردم است ولی آسیب های جدی به صنعت وارد می‌آورد که در نهایت قیمت تمام شده محصول را افزایش می‌دهد و در نهایت، زیان ناشی […]
علیرضا خوش گفتار/ قصّه پُر غصّه قطع گاز صنایع؛ در ظاهر برای عبور از بحران ناترازی مقطعی ناشی از افزایش مصرف گاز خانگی و تجاری در زمستان و به نفع مردم است ولی آسیب های جدی به صنعت وارد می‌آورد که در نهایت قیمت تمام شده محصول را افزایش می‌دهد و در نهایت، زیان ناشی از نوسانات انرژی در صنایع، از جیب مصرف کنندگان که عموم مردم هستند، پرداخت می‌شود.
اوّل: نگاهی به قیمت هر متر مکعب گاز برای صنایع در میانه دهه هشتاد –(۵/۳ تا ۱۱۰ریال)– نشان می‌دهد که سرمایه گذاری صنعتی ایران بر اساس قیمت اندکِ انرژی بوده است. بر این پایه، صنایعی پُرخور، فَربه و انرژی بَر، پا گرفته اند و علت آن، این بوده که قیمت انرژی در فرایند تولید، چندان به حساب نمی‌آمده است. شاید بر همین مبنا، ۳۴ در صد، معادل حدود یک سوم گاز تولیدی روزانه کشور، در حالت عادی به مصرف صنایع می‌رسد. این رقم حدوداً معادل تولید ۱۲ فاز پارس جنوبی است. انرژی صرف شده برای یک واحد تولید در کشورمان تقریباً دو-(۱/۹)- برابر میانگین صرف انرژی برای تولید همان واحد تولید در سطح جهانی است. ارزان بودن انرژی باعث شده میزان مصرف انرژی در اولویت محاسبات نباشد.
دوم: کمبود انرژی و قطع آن در صنایع ایران، چالشی موقت نیست، بلکه در سال‌های اخیر به بحران اساسی و پیوسته‌ای تبدیل شده است که عملکرد و پایداری کسب وکارها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. کمبود برق در تابستان و گاز در زمستان، به عنوان بزرگ‌ترین مشکل بنگاه‌ها مطرح است.
نوسانات انرژی، روند تولید را مختل کرده و رقابت‌پذیری صنایع کشور را کاهش داده است. افزون بر این، ناپایداری در تأمین انرژی، اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را کاهش می‌دهد و موجب خروج سرمایه‌‌ها از کشور می‌شود.
سوم: یکی از مباحث مورد تاکید برای رفع ناترازی انرژی، جذب سرمایه‌گذاری جدید است اما باید به تعادل‌بخشی هم فکر کرد و به جای تمرکز بر افزایش تولید انرژی، استفاده مناسب از انرژی موجود، با ارتقای بهره وری در توزیع و مصرف در دستور کار قرار گیرد.
بهسازی تأسیسات صنعتی، راهکاری اقتصادی و سریع برای مقابله با ناترازی انرژی است. فرسودگی تأسیسات، به‌ویژه در بخش‌های صنعتی و زیرساختی، عامل اصلی تلفات انرژی است؛ وقتی تأسیسات فرسوده می‌شوند، عایق‌ها و تجهیزات کارایی خود را از دست می‌دهند و میزان هدررفت انرژی افزایش می‌یابد که این مسئله نشان‌دهنده ضرورت اقدام فوری برای بهسازی و بازسازی تأسیسات است. بهسازی تأسیسات صنعتی در مقایسه با سرمایه‌گذاری‌های کلان، زمان کوتاه‌تری می‌طلبد؛ این اقدام می‌تواند بهره‌وری انرژی را افزایش دهد و هزینه‌های ناشی از تلفات را کاهش دهد.
چهارم: هدررفت بالای انرژی، در حوزه تأسیسات- از استخراج و تولید انرژی تا مصرف- یکی از محل های اصلی نَشت انرژی است. برآوردها حاکی از آن است که میزان هدررفت انرژی در ایران، به‌واسطه ناکارآمدی و مناسب نبودن تأسیسات و شبکه توزیع، به حدود ۳۰ درصد می‌رسد و فقط با جلوگیری از یک‌سوم این هدررفت، کل مشکل کمبود انرژی که صنایع با آن روبرو هستند، رفع می‌شود و به رفع بحران ناترازی انرژی در صنعت می‌انجامد.
